Wat is schijnzelfstandigheid en hoe voorkom je dat?

Schijnzelfstandigheid is een onderwerp waar de overheid zich al jaren zorgen over maakt. Maar wat houdt het precies in? Het kan heel simpel worden uitgelegd: schijnzelfstandigheid betekent dat je als zelfstandige zonder personeel (zzp’er) werkt, maar dat je volgens de Belastingdienst eigenlijk in loondienst zou moeten zijn. Het lijkt alsof je ondernemer bent, maar in feite is er sprake van een verkapt dienstverband.

Als echte zzp’er bepaal je zelf hoe, waar en wanneer je werkt. Je hebt de vrijheid om je werk op jouw manier in te richten en je kunt het werk zelf doen of zelfs uitbesteden. Maar als je die vrijheid in de praktijk niet hebt en je werk bijna hetzelfde lijkt als dat van een vaste werknemer, dan kom je in het grijze gebied van schijnzelfstandigheid terecht. En daar wringt de schoen.

Waarom is schijnzelfstandigheid een probleem?

Voor de Belastingdienst is het simpel. Als je écht ondernemer bent, krijg je bepaalde fiscale voordelen zoals de zelfstandigenaftrek. Ook hoeven opdrachtgevers geen loonbelasting of premies voor werknemersverzekeringen te betalen. Dat scheelt behoorlijk in de kosten. Maar als iemand ten onrechte als ondernemer wordt gezien, kan de Belastingdienst die belastingen niet innen en dat leidt tot financiële en juridische problemen. Daarom wil de overheid voorkomen dat mensen onterecht als ondernemer werken en dat bedrijven hiervan profiteren.

Wat zegt de Belastingdienst over loondienst?

Volgens de Belastingdienst ben je in loondienst als er aan drie voorwaarden is voldaan:

1. Je krijgt betaald voor je werk.
2. Je werkgever heeft gezag over je en mag bindende aanwijzingen geven.
3. Je moet het werk persoonlijk doen (je mag het niet door iemand anders laten uitvoeren).

Vanaf 2024 is er iets veranderd: de derde voorwaarde, dat je persoonlijk arbeid moet verrichten, wordt minder zwaar meegewogen door rechters. De nadruk ligt nu vooral op de eerste twee punten: krijg je betaald en is er een gezagsverhouding? Als je één van die twee kunt uitsluiten, is er meestal geen sprake van een arbeidsovereenkomst.

Hoe wordt de positie van zzp’ers duidelijker?

De huidige regels rond schijnzelfstandigheid zijn niet altijd helder. Voor zowel zelfstandigen als opdrachtgevers is het vaak lastig te bepalen of een opdracht echt onder ondernemerschap valt. Om dat duidelijker te maken, werkt de overheid aan nieuwe wetgeving. Het doel is dat je straks beter weet of je een klus als zelfstandige mag aannemen en of een opdrachtgever jou op die basis mag inhuren. Wanneer deze nieuwe regels precies ingaan, is nog niet bekend, maar het is duidelijk dat de overheid vaart wil maken.

Wat gebeurt er vanaf 2025?

Misschien wel het belangrijkste om te weten: vanaf 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst strenger handhaven op schijnzelfstandigheid. Als je als zelfstandige werkt, maar in de praktijk eigenlijk een werknemer bent, kan dat vervelende gevolgen hebben. Opdrachtgevers die schijnzelfstandigen inhuren, riskeren boetes en naheffingen. Dat kan flink in de papieren lopen.

Wat betekent dit concreet voor jou? Als zelfstandige moet je kunnen aantonen dat je écht ondernemer bent. Dat betekent dat je kunt laten zien dat je voldoende zelfstandigheid hebt in hoe je werkt. Voor opdrachtgevers geldt hetzelfde: je moet als bedrijf duidelijk kunnen maken dat de samenwerking met een zzp’er niet neerkomt op een dienstverband. Dit vraagt om heldere afspraken en vaak ook om schriftelijke vastlegging.

Meer weten over de veranderingen?

Heb je een opdracht als zzp’er, of huur je een zzp’er in? Dan is het slim om je goed in te lezen en je samenwerking kritisch te bekijken. Met de strengere handhaving in het vooruitzicht is het belangrijk dat alles klopt, zodat je met een gerust hart kunt blijven werken.

Schijnzelfstandigheid is een onderwerp dat steeds meer aandacht krijgt, en niet zonder reden. Het raakt aan de kern van wat het betekent om zelfstandig ondernemer te zijn. Door op de hoogte te blijven van de regels en je samenwerkingen zorgvuldig te bekijken, kun je problemen voorkomen en met vertrouwen je werk blijven doen. Dus, kijk kritisch naar je situatie en bereid je goed voor op de komende veranderingen!

Hoe pak je schijnzelfstandigheid aan?

Schijnzelfstandigheid is een hot topic, en terecht. Het raakt zowel zelfstandigen als opdrachtgevers direct in hun portemonnee en werkwijze. Maar hoe kun je schijnzelfstandigheid opheffen? Er zijn verschillende manieren om dit aan te pakken, met als doel de relatie tussen zelfstandigen en opdrachtgevers helder en eerlijk te maken. Voor zelfstandigen is het natuurlijk het beste als ze hun positie als zzp’er kunnen behouden.

Manieren om schijnzelfstandigheid te beëindigen

De samenwerking beëindigen is de meest drastische optie. Als de inhuurovereenkomst wordt ontbonden, stopt de arbeidsrelatie en daarmee ook de discussie over zelfstandigheid. Maar dat is natuurlijk niet ideaal voor beide partijen. In loondienst treden bij de opdrachtgever is ook een optie. In sommige gevallen kiezen zzp’ers ervoor om werknemer te worden bij de opdrachtgever waarvoor ze al werken. Dit kan zekerheid bieden, maar betekent ook dat je je zelfstandigheid opgeeft.

Een andere baan zoeken in loondienst is wat sommige zzp’ers overwegen. Een zzp’er kan ervoor kiezen om bij een ander bedrijf in loondienst te gaan, bijvoorbeeld via detachering. Dit beëindigt het zzp-schap volledig. Ook kun je aantonen dat er geen sprake is van loondienst. Dit is de optie die de voorkeur heeft voor veel zelfstandigen. Bewijzen dat je echt zelfstandig bent en dat de opdracht voldoet aan de eisen voor zzp-schap. Hier komt meer bij kijken, maar het is absoluut haalbaar.

Het probleem van schijnzelfstandigheid is niet nieuw

Al jarenlang probeert de overheid dit fenomeen uit te bannen, omdat het hen minder belastinginkomsten oplevert. Organisaties zoals ZZP Nederland steunen deze aanpak, omdat schijnzelfstandigheid echte ondernemers in een kwaad daglicht stelt.

Vanaf 2025 wordt de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (wet DBA) opnieuw strenger gehandhaafd. Hoe dat precies in de praktijk zal uitpakken is nog de vraag, maar één ding is zeker: de Belastingdienst zal scherper toezien op samenwerkingen tussen zzp’ers en opdrachtgevers.

Tips voor opdrachtgevers

Ook voor opdrachtgevers is het belangrijk om schijnzelfstandigheid te voorkomen. De boetes en naheffingen die vanaf 2025 kunnen worden opgelegd wil je liever voorkomen. Behandel zzp’ers als onafhankelijke professionals. Geef alleen doelen en resultaten aan, maar laat ze zelf bepalen hoe ze die behalen.

Beperk je rol. Geef geen directe aansturing of controle over het werk van de zzp’er. Voorkom ook langdurige opdrachten. Zorg dat zzp’ers niet te lang of exclusief voor jouw organisatie werken. Dit kan namelijk lijken op een dienstverband.

En zorg altijd voor een duidelijk contract. Hierin leg je vast dat de zzp’er zelfstandig is en welke afspraken er gelden.