Tips voor het opstellen van een goede overeenkomst van opdracht

Als zzp’er werk je vaak met een overeenkomst van opdracht: een contract waarin jij en je opdrachtgever de afspraken vastleggen over de werkzaamheden die je gaat verrichten, de tarieven, de looptijd en andere relevante bepalingen. Deze overeenkomst is wettelijk vereist om helderheid te verschaffen en vormt een middel om jezelf mee te beschermen.

Toch zien veel zelfstandigen op tegen het opstellen van zo’n document. Daarom geven wij je een aantal praktische tips en voorbeelden, zodat je met vertrouwen een overeenkomst van opdracht kunt sluiten die past bij jouw opdracht.

Wat is een overeenkomst van opdracht?

Een overeenkomst van opdracht is een juridisch bindend document dat je als zzp’er afsluit met je opdrachtgever. Je legt hierin vast welke diensten je levert, binnen welke termijn en tegen welk tarief. Anders dan bij een arbeidsovereenkomst ben je niet in loondienst en heb je dus meer vrijheid om je werkzaamheden zelfstandig in te richten. Tegelijkertijd is de opdrachtgever niet verplicht om jou loon door te betalen bij ziekte of vakantie.

Belangrijk: in een overeenkomst van opdracht moet expliciet blijken dat je als zelfstandige werkt. Je moet zelf je werkwijze kunnen bepalen en er mag geen gezagsverhouding zijn zoals bij een werknemer. Met andere woorden, je moet je eigen beslissingen kunnen nemen en niet via vaste werktijden onder toezicht van de opdrachtgever staan.

Waarom is een goede overeenkomst van opdracht belangrijk?

Het zorgt vooral voor veel duidelijkheid. Wanneer alle afspraken zwart-op-wit staan, voorkom je misverstanden en discussies. Ook voorkom je dat jouw opdrachtgever stiekem verlangt dat je als werknemer meedraait. Ook stelt het vast dat je voor eigen risico werkt en niet onder hun loonheffingen valt.

En natuurlijk kan het belangrijk zijn voor de Belastingdienst. Mocht er ooit een discussie ontstaan over je zelfstandigheid, dan kan een duidelijke overeenkomst van opdracht helpen aantonen dat je geen dienstbetrekking hebt.

Belangrijke onderdelen van de overeenkomst

Zet je volledige bedrijfsnaam en -gegevens in de overeenkomst, en vraag hetzelfde van je opdrachtgever. Vermeld ook je KvK-nummer en btw-ID, zodat er geen onduidelijkheid bestaat over je status als ondernemer. Beschrijf ook altijd wat je precies gaat doen, hoe je dat aanpakt en welke deliverables je oplevert. Wil je flexibel blijven? Dan kun je een hoofdlijn beschrijven, met ruimte om het later te specificeren in een opdrachtomschrijving.

Leg vast of je een uurtarief hanteert, een vaste projectprijs of een vorm van no-cure-no-pay. Wees ook duidelijk over de facturatie: wanneer verstuur je je factuur, hoeveel betaaltermijn is er en wat gebeurt er bij te late betaling?

Is het een eenmalige opdracht?

De looptijd en opzegging staan erin. Is dit een eenmalige opdracht of duurt de samenwerking meerdere maanden? Kun je tussentijds opzeggen, en zo ja, tegen welke voorwaarden?

En werk je in een creatieve sector? Dan wil je regelen wie de rechten heeft op het eindresultaat (bijvoorbeeld foto’s of teksten). Standaard liggen die rechten vaak bij de maker, tenzij je anders afspreekt.

Leg ook altijd vast voor welke schade je aansprakelijk bent en tot welk bedrag. Overweeg een beroepsaansprakelijkheidsverzekering, vooral als je risicovolle diensten verleent.

Tips om schijnzelfstandigheid te vermijden

Als zzp’er wil je voorkomen dat je in de ogen van de Belastingdienst feitelijk als werknemer wordt gezien.

● Vermijd verplichte aanwezigheid
De opdrachtgever mag niet dicteren dat je op vaste tijden op kantoor moet zijn. Jij bepaalt je eigen werktijden.

● Werk voor meerdere opdrachtgevers
Als je slechts voor één opdrachtgever werkt, loop je meer kans dat je als werknemer wordt gezien. Werk daarom voor meerdere opdrachtgevers of toon in ieder geval aan dat je daartoe in staat bent.

● Gebruik eigen materiaal
Waar mogelijk, lever je eigen gereedschappen, software of apparatuur. Dat benadrukt dat je een zelfstandige professional bent.

Spreek in de overeenkomst van opdracht uit dat er geen sprake is van een dienstverband en dat je zelfstandig je werkzaamheden uitvoert, op eigen risico en voor eigen rekening. Hier kun je meer lezen over schijnconstructies op de arbeidsmarkt.

Voorbeelden van clausules

Hieronder vind je een aantal voorbeelden van clausules die je in een overeenkomst van opdracht kun treffen:

Opdrachtomschrijving
“Opdrachtnemer zal voor de duur van deze overeenkomst de volgende werkzaamheden verrichten: het ontwerpen van een nieuwe website voor Opdrachtgever, inclusief gebruiksvriendelijke navigatiestructuur, responsive design en e-commerce-functionaliteit.”

Tarief en betalingsregeling
“Het overeengekomen uurtarief bedraagt € XX excl. btw. Opdrachtnemer stuurt eens per maand een factuur voor de daadwerkelijk gemaakte uren. De betalingstermijn bedraagt 14 dagen na factuurdatum.”

Vrijheid van uitvoering
“Opdrachtnemer verricht de werkzaamheden zelfstandig en onafhankelijk, zonder toezicht of leiding van Opdrachtgever. Opdrachtnemer bepaalt zelf waar en wanneer de werkzaamheden worden uitgevoerd, met inachtneming van overeengekomen deadlines.”

Intellectuele eigendomsrechten
“Tenzij schriftelijk anders overeengekomen, blijven alle intellectuele eigendomsrechten op door Opdrachtnemer ontwikkelde materialen (ontwerpen, teksten, programmatuur) berusten bij Opdrachtnemer.”

Aansprakelijkheid
“Opdrachtnemer is niet aansprakelijk voor indirecte schade, waaronder gevolgschade, gederfde winst en schade door bedrijfsstagnatie. De directe schadevergoeding is gelimiteerd tot maximaal het bedrag van de overeengekomen opdrachtsom.”

Wat doe je als de opdrachtgever geen overeenkomst wil tekenen?

Er zijn opdrachtgevers die liever via e-mailafspraken werken of mondelinge toezeggingen doen. Ze zien een formeel contract soms als extra rompslomp. Toch kan het ontbreken van een schriftelijke overeenkomst jou in de problemen brengen. Voor je eigen zekerheid is het daarom slim om altijd een opdrachtbevestiging te sturen per e-mail, waarin je de belangrijkste punten op een rij zet. Denk aan de werkzaamheden, het tarief en de afgesproken deadline.

Stel je opdrachtgever gerust dat een overeenkomst van opdracht niet ingewikkeld of lang hoeft te zijn. Als je in staat bent om het contract op te stellen in eenvoudige en heldere taal, is het voor iedereen duidelijk wat de wederzijdse verwachtingen zijn. Bedenk dat een opdrachtgever die pertinent weigert om iets op papier te zetten, mogelijk niet de meest betrouwbare partner is.

Periodieke controle van je standaardcontract

Als zzp’er is het handig om een standaardovereenkomst van opdracht klaar te hebben. Stel deze op met behulp van een juridisch advies en personaliseer de overeenkomst per opdrachtgever. Let er op dat wetgeving, jurisprudentie en marktpraktijken kunnen veranderen. Neem daarom minstens eens per jaar je standaardcontract door en pas het aan waar nodig. Dit kan voorkomen dat je vastzit aan verouderde bepalingen die niet meer rechtsgeldig zijn of dat je kansen mist om jouw positie te versterken.